Wereldwijde verzending - Kies je taal ☞

Frederik de Wit, uitgever van oude kaarten


Frederik de Wit, uitgever van oude kaarten

Frederik de Wit was een Nederlands graveur, drukker en uitgever, bekend van de Atlas de Wit en de stedenboeken. Die drukte De Wit met de koperplaten die hij had gekocht van de erven Blaeu en Jansonius. 

Wie was Frederik de Wit?

Frederik de Wit bracht zijn jeugd door in Gouda. Van zijn vader zal hij de liefde voor het uitgeversvak niet hebben geërfd: die was mesheftenmaker. Rond 1648 kwam De Wit in Amsterdam te wonen. Hij zette een winkel op in de Kalverstraat, onder de naam 'De Witte Pascaert'. In 1661 trouwde De Wit met Maria van der Waag. Daardoor verworf hij het poorterschap van Amsterdam en kon hij lid worden van het boekverkopersgilde.

Frederik de Wit, uitgever van oude kaarten

De eerste kaarten van De Wit

De eerste door De Wit gegraveerde én gedateerde kaarten waren zeekaarten uit 1654. Twaalf van deze kaarten bevinden zich tegenwoordig in het National Maritime Museum, Greenwich, London. Maar ook enkele eerdere kaarten zijn al op De Wit terug te voeren. Vóór 1649 graveerde De Wit al stadsplattegronden van onder meer Rijsel en Doornik ten behoeve van een nooit verschenen atlas.

Rond 1660 verschenen de wereldkaarten: Nova Orbis Tabula in Lucem Edita van ongeveer 46 x 55 cm en Nova Totius Terrarum Orbis Tabula, een samengestelde wandkaart van ca. 140 x 190 cm.

Atlassen van de Wit

De eerste atlassen beginnen rond 1660 te verschijnen. Maar datering van De Wits kaarten, atlassen en stedenboeken is moeilijk, op de meeste kaarten werd namelijk geen jaartal vermeld en de uitgaven bestreken vele jaren. Vanaf 1675 werden er zeeatlassen uitgebracht. De wereldatlassen die De Wit liet verschijnen telden tussen de 27 en de 157 kaarten. Deze hadden vrijwel altijd een gedrukte inhoudsopgave.

In 1688 verkreeg hij het privilege van de Staten van Holland en West-Friesland om z'n kaarten te publiceren. Vanaf die datum komt de toevoeging: Cum Privilegio DD Ordinum Hollandiæ Westfrisiæ op de kaarten.

Op veel van de kaarten van De Wit is ook terug te vinden dat ze gekocht konden worden in de Kalverstraat.

Atlas Frederik de Wit, uitgever van oude kaarten

De Wit: stedenboeken van de Nederlanden

De stedenboeken verschenen omstreeks 1695 op de markt. Deze stedenboeken van de Nederlanden kenden twee edities, ze werden mede met opgekochte koperplaten van de firma's van Blaeu en Janssonius gedrukt. Na verloop van tijd werden sommige koperplaten door De Wit aangepast aan de "moderne" situatie. Een Nederlandse uitgave uit 1698 is bekend onder de naam Perfecte aftekeningen der steden van de XVII Nederlandsche provincien in platte gronden of kortweg het Stedenboek

Rotterdam Frederik de Wit, uitgever van oude kaarten

Rotterdam

 

De Wit: stedenboeken van Europa

Voor de stedenboeken van Europa geldt hetzelfde, er werden zelfs nog — inmiddels 100 jaar oude! — platen van Braun en Hogenbergs Civitates orbis terrarum (ook uit de voorraad van Janssonius) gebruikt.

Frederik de Wit, uitgever van oude kaarten

Koperplaten verhuizen naar Covens en Mortier

Na de dood van De Wit werden veel van De Wits koperplaten verkocht aan Pieter Mortier, later overgegaan in de firma Covens en Mortier. Een ander deel kwam mogelijk terecht bij Leonard Valck, die namens zijn vader Gerard Valck en diens collega Petrus Schenck optrad. Ook Pieter van de Aa verwierf materiaal uit De Wits nalatenschap.

Op de plek in de kaart weer eerst de naam van De Wit was gegraveerd, stond later simpel weg de naam van Mortier of Covens en Mortier. De rest van de kaart bleef vaak precies hetzelfde. De betekende dat de koperplaat ter plaatse werd uitgeklopt (vlak werd gemaakt) en opnieuw gegraveerd.